Vandaag maakt de Schotse zanger en TikTok-sensatie Nathan Evans zijn Top 40-debuut met het zeemanslied Wellerman. Het is een van de oudste zeemansliederen die ooit in de Top 40 hebben gestaan.
In deze top 4 vind je vier zeemansliederen waarvan niet bekend is wie ze geschreven hebben. Ze werden al eeuwen geleden door matrozen op zee gezongen en van generatie op generatie doorgegeven, totdat iemand ooit de moeite nam om de tekst te publiceren. In deze top 4 hebben we de liederen gesorteerd op hun eerste publicatiedatum. Wanneer ze precies ontstaan zijn is namelijk onmogelijk vast te stellen.
1 Ferre Grignard / Babe - The Drunken Sailor
Het bekendste traditionele zeemanslied is zonder twijfel (What Shall We Do With A) Drunken Sailor, dat op het repertoire van geen enkel shantykoor mag ontbreken. Het werd gezongen door de bemanning tijdens zware werkzamenheden aan boord en is daarmee een typische shanty. De oudste vindplaats van de tekst is in een Amerikaans verslag over een walvisjacht uit 1839. Mogelijk is het lied veel ouder, maar dat valt moeilijk te zeggen. Er bestaan geen oudere bronnen die naar het lied verwijzen en is in lang niet alle verzamelingen van zeemansliederen opgenomen die in de 19e eeuw verschenen. Daaruit zou je kunnen concluderen dat Drunken Sailor destijds een vrij onbekend zeemanslied was. In de 20e eeuw groeide het echter uit tot een klassieker. Tweemaal haalde het nummer de Top 40: in 1966 in een uitvoering van de Antwerpse cafézanger Ferre Grignard en in 1980 in een uitvoering van het Nederlandse meidentrio Babe.
2 Fungus - Kaap'ren Varen
In de eerste twintig jaar van de Top 40 hebben verschillende Nederlandstalige liedjes over zeelui in de lijst gestaan. Denk maar aan Meisje, Ik Ben Een Zeeman, Hoor Je Het Ruisen Der Golven en de eerste hits van De Havenzangers. Deze nummers zijn echter allemaal nog geen honderd jaar uit en het is bekend wie ze schreef. Dat geldt niet voor het hitje Kaap'ren Varen van de Vlaardingse folkrockgroep Fungus. Dit lied is sowieso ouder dan 1856. In dat jaar werd de tekst opgetekend door Edmond de Coussemaker, een Franse verzamelaar van Nederlandstalige volksliedjes. Volgens hem was het lied afkomstig uit Duinkerke, waar in de 17e eeuw een groep kapers actief was. Bovendien zag hij in de tekst "Al die willen te kaap'ren varen / moeten mannen met baarden zijn" een verwijzing naar de beruchte kaper Jan Baert (1650-1702).
3 The Beach Boys - Sloop John B
Eén keer heeft een cover van een traditioneel zeemanslied de eerste plaats van de Nederlandse Top 40 gehaald. Dat gebeurde in de lente van 1966, toen Sloop John B van The Beach Boys vier weken op nummer 1 stond. Al Jardine kende het lied via de uitvoering van het Kingston Trio uit 1958 en overtuigde Brian Wilson om het nummer met The Beach Boys op te nemen. De tekst van het lied werd voor het eerst gepubliceerd in een tijdschrift in 1916 in een verhaal van de Britse schrijver Richard Le Gallienne dat zich afspeelt op de Bahama's. Wanneer het lied precies ontstaan is, is moeilijk te achterhalen. Bahamaanse krantenartikelen uit 1903 bewijzen dat (Hoist The) John B. Sails, zoals het lied destijds genoemd werd, toen al populair was onder de lokale bevolking. Er zijn ook sterke aanwijzingen dat er daadwerkelijk een boot heet bestaan met de naam Sloop John B. Deze zou zijn vernoemd naar zijn kapitein John Bethel en rond 1900 gezonken zijn.
4 Nathan Evans - Wellerman
We besluiten deze top 4 met Wellerman van Nathan Evans, die dankzij de #ShantyTok-rage een hit te pakken heeft. De oudste vindplaats van Soon May The Wellerman Come dateert pas van 1972. Toen nam de Nieuw-Zeelandse folkgitarist en 'songhunter' Neil Colquhoun het lied op in zijn boek Song Of A Young Country. Rond die tijd verscheen ook een lp met dezelfde naam, waarop het nummer te vinden was, gezongen door ene Tommy Wood. Neil Colquhoun had het lied leren kennen via een oude man die het op zijn beurt weer van zijn oom geleerd had. De titel doet vermoeden dat het lied in het midden van de 19e eeuw geschreven is. Soon May The Wellerman Come slaat namelijk op werknemers of bevoorradingsschepen van Wellers' Whaling Station, een bedrijf dat Nieuw-Zeelandse walvisjagers op zee proviand verkocht. Dit bedrijf was vooral actief in de jaren 30 van de 19e eeuw. Daarna slonk de walvispopulatie rond Nieuw-Zeeland zodanig dat er tijdelijk een einde kwam aan de jacht. Er wordt geschat dat Soon May The Wellerman Come zo'n dertig jaar daarna geschreven is.
(Afbeelding: George Cruickshank, 1841)
