Het is vaste prik: iedere vrijdag hoor je de 40 populairste tracks van Nederland in de Top 40 op de radio of je checkt ze op het gedrukte exemplaar of op Top40.nl. Dat is al meer dan 55 jaar zo. Maar hoe zag de Top 40 er in crisistijd uit? En is de Top 40 door zo'n crisis ook weleens niet samengesteld?
Die laatste vraag is simpel te beantwoorden. De mogelijke verdwijning van Radio Veronica als zeezender door een 'anti-piratenwet' zorgt ervoor dat er protestacties komen. Één van die acties komt van de zender zelf. De Top 40 van 30 juni 1973 verschijnt niet als officieel gedrukt exemplaar en wordt ook niet uitgezonden. In plaats daarvan staat in het gedrukt exemplaar in dikke letters te lezen: "OOK DIT VERDWIJNT ALS VERONICA VERDWIJNT". We're All Wounded At Wounded Knee van Redbone zou in die week opnieuw op 1 staan.
Radio Veronica verdwijnt als zeezender
Op 31 augustus 1974 verdwijnt zeezender Radio Veronica. Het populairste radiostation van Nederland moet verdwijnen, vanwege het Verdrag van Straatsburg, oftewel de gevreesde 'anti-piratenwet'. Die verbiedt radiozenders om illegaal vanaf vaar- en vliegtuigen in internationale wateren uit te zenden. Een crisis die niet te vergelijken is met de huidige coronacrisis, maar die wel degelijk veel betekent voor de jongeren in die tijd. In de weken daarna schiet Veronica Sorry van Peter en zijn Rockets naar de achtste plek in de lijst, die wel blijft voortbestaan.
Oliecrisis in de jaren 70
Het westen wordt tijdens de oliecrisis van 1973 flink gestraft. Landen die Israël steunden tijdens de Jom Kippoer-oorlog moeten een flink hogere prijs betalen voor de olie en er wordt ook nog eens een stuk minder geproduceerd. Omdat in die tijd bijna alles op olie loopt, heeft dit grote gevolgen voor Nederland. Al snel zitten we in een economische crisis. Het inspireert artiesten om protestliederen te schrijven. Zo komen Vader Abraham en Boer Koekoek met Den Uyl Is In Den Olie op nummer 1 en scoren de mannen van Farce Majeure een top 3-hit met Kiele Kiele Koeweit.
Koude Oorlog
In de Top 40 is zijn ernstige gebeurtenissen in de wereld wel vaak terug te zien. In 1984 scoorde Frankie Goes To Hollywood bijvoorbeeld een nummer 1-hit met Two Tribes, dat vooral was geïnspireerd op de Verenigde Staten en de Sovjetunie die in die periode lijnrecht tegenover elkaar stonden. De clip toon ook letterlijk de twee leiders (Reagan en Chernenko) die in de ring het gevecht met elkaar aangaan. In Nederland was het ondertussen een onrustige tijd. Als gevolg van de oorlog waren er vele protesten tegen kernwapens.
De ramp bij Zeebrugge
Bij het kapseizen van de veerboot MS Herald of Free Enterprise komen in 1987 ruim 193 mensen om. De Britse journalist Garry Bushell besluit om actie te ondernemen en schakelt hitproducers Stock, Aitken en Waterman in om een benefietsingle te maken. Bushell werkt op dat moment bij The Sun en niet iedere artiest heeft eigenlijk zin om de handen ineen te slaan met deze boulevardkrant. Uiteindelijk wordt er toch een line-up bij elkaar gebeld om u tegen te zeggen: onder anderen Paul McCartney, Boy George, Mel & Kim en Kate Bush doen mee. Met een nummer 1-hit in de UK en een top 3-hit in Nederland is het ook nog eens een groot succes.
De dood van Lady Di
In 1997 wordt de wereld opgeschrikt door de dood van de Britse prinses Diana. Tijdens de indrukwekkende uitvaart van de geliefde prinses zingt vriend Elton John een bewerkte versie van Candle In The Wind, dat in de oorspronkelijke versie een ode was aan Marilyn Monroe. Het nummer raakt vele Britten, maar ook daarbuiten wordt de track goed ontvangen. Elton besluit het uit te brengen en dat levert hem een megahit op. In de UK is het de best verkochte single aller tijden en schiet het nummer naar de eerste plek. Ook bij ons in Nederland wordt het een nummer 1-hit. Vijf weken lang voert Candle In The Wind '97 de Top 40 aan.
De aanslagen op de Verenigde Staten
11 september 2001 staat velen nog op het netvlies gebrand. De aanslagen op het World Trade Center in New York en het Pentagon in Washington worden bijna live uitgezonden op televisie. De wereld kijkt geschokt en onthutst mee. Het wordt een kantelpunt in de geschiedenis. De strijd tegen terroristen wakkert aan. Maar op die ene dag in september is er vooral angst, verdriet en verslagenheid. De mannen van de band Live dragen hun track Overcome op aan brandweerlieden en andere helden die hun leven waagden om mensen uit het puin in New York te halen. Binnen enkele weken mag Top 40-dj Erik de Zwart melden dat Overcome op nummer 2 staat.
De moord op Theo van Gogh
Zinloos van Lange Frans, Baas B en Ninthe stond in de week voor de moord op filmmaker Theo van Gogh op de tweede plek in de Top 40. Maar na de schokkende dood van Van Gogh werd de track steeds populairder. Al in de week van de moord kon Wessel van Diepen op Radio 538 de track aankondigen als de nieuwe nummer 1 van Nederland. Het nummer over zinloos geweld kreeg op de radio zelfs een extra couplet, waarin de gebeurtenis werd vermeld. Drie weken lang voert Zinloos de Top 40 aan, in een land dat verbijsterd achterblijft.
De nasleep
Nederland is in het jaar daarna de draad even kwijt. Het land is verdeeld en ruim een jaar na Zinloos is daar dan een track die ons lijkt te verbinden. Het Land Van van Lange Frans en Baas B houdt ons een spiegel voor. De mooie en minder mooie kanten van ons landje worden belicht, maar meer nog komt de eenheid erin naar voren.
De tsunami in Azië
De tsunami die op Tweede Kerstdag 2004 huishoudt in Azië kost aan ruim 230.000 mensen het leven, onder wie 36 Nederlanders. De omvang van de ramp is in de dagen daarna moeilijk te beseffen, maar binnen enkele weken wordt er een grote nationale tv- en radio-actie gehouden. Tal van BN'ers zetten zich in om zoveel mogelijk geld op te halen. Ook komt er een benefietnummer: Als Je Iets Kan Doen. Die track wordt Alarmschijf en schiet begin 2005 naar de eerste plek.
Vlucht MH17
De ramp met vlucht MH17 brengt ons land in 2014 diepe rouw. De beelden van het uit de lucht geschoten toestel en de lichamen die in Nederland aankomen, roepen veel emotie op. Home van Dotan wordt in die tijd een nummer dat veel wordt gebruikt om de slachtoffers te herdenken. Radio-dj Silvan Stoet maakte zelfs een versie met daarin verschillende quotes uit journaals. Home komt dan ook op de tweede plaats in de zomer van 2014. Treur Niet (Ode Aan Het Leven) van Diggy Dex en JW Roy is ontstaan na gesprekken met nabestaanden van slachtoffers van de ramp.
De aanslagen in Parijs
Eind 2015 worden verschillende aanslagen gepleegd in Parijs. Er ontploft onder andere een bom bij het Stade de France en de concertzaal Bataclan wordt bestormd door terroristen. Er vallen 129 doden en meer dan 350 gewonden. Als reactie groeit Iron Sky van Paolo Nutini uit tot het lied dat troost biedt. In de Top 40 komt de track tot de dertigste plek. Ook Imagine van John Lennon wordt veel gedraaid en aangevraagd. Aan het einde van het jaar is het de nummer 1 in de verschillende allertijdenlijsten van radiozenders.
De komende tijd moet blijken welke hits er door het coronavirus ontstaan. Muziek verbindt mensen en dat heeft ook Alain Clark door. Hij bracht afgelopen week al het nummer Deze Is Voor Jou uit, voor alle hulpverleners in de zorg. Het zou ook zomaar kunnen dat Davina Michelle en Snelle hun versie van 17 Miljoen Mensen zullen uitbrengen. Of dat hits op gaat leveren is nog de vraag.
Foto: Top 40
(22/03/2020)
