Op 2 januari 2025 bestaat de Top 40 60 jaar. In aanloop naar die magische datum gaan we een rondje maken langs diverse leeftijdsgenoten van Nederlands oudste en populairste hitlijst: artiesten/acts en groepsleden die ooit in de Top 40 hebben gestaan en in 1965 zijn geboren. Deze week: Björk.
Björk Guðmundsdótti werd op 21 november 1965 in Reykjavik geboren als dochter van activiste Hildur Rúna Hauksdóttir. Ze bracht haar vroege jaren door in een commune met haar moeder en stiefvader Sævar Árnason, die gitarist was in de band Pops. Op 11-jarige leeftijd studeerde ze piano en fluit aan de Reykjavik-school Barnamúsíkskóli. Tijdens een uitvoering op deze muziekschool vertolkte ze I Love To Love van Tina Charles. Haar leraren stuurden hiervan een opname naar de IJslandse Radio One, waarna het door het hele land werd uitgezonden. Het kindsterretje had op haar 11e al een platencontract bij het label Fálkinn en mocht ze haar debuutalbum opnemen (met daarop onder meer een cover van The Fool On The Hill van The Beatles), die werd uitgebracht in december 1977.
Eind jaren 70 veranderde de muzikale smaak van Björk, ze had inmiddels de muziekschool afgerond. De punkrevolutie verleidde haar om in 1979 de postpunkband Exodus op te richten. Diverse postpunk- en gothicbands volgden, zoals Tappi Tikarrass en KUKL. Met de laatstgenoemde band bracht ze twee albums uit en tussendoor ook een dichtbundel. Op 8 juni 1986, de dag dat haar eerste zoon werd geboren, richtte ze met leden van diverse IJslandse bands The Sugarcubes op, wat uiteindelijk een voortzetting van KUKL (heks in het IJslands) was, met o.a. haar toenmalige echtgenoot Thor Eldon op gitaar en Bragi Olafsson op bas. Eind 1987 tekende de band bij het Britse indielabel One Little Indian en bij Elektra Records in de VS. The Sugarcubes brachten in 1988 hun debuutalbum Life's Too Good uit en kregen lovende kritieken in zowel het Verenigd Koninkrijk als de VS. Birthday, de eerste single van het album, werd een indiehit in Groot-Brittannië en een universiteitsradiohit in Amerika. Ook in ons land werd het album opgepikt bij Muziekkrant OOR en de single Deus kreeg airplay bij de VPRO op het toenmalige Radio 3.
The Sugarcubes maakte drie albums, waarvan Stick Around For Joy uit 1992 de laatste was en zelfs de Nederlandse albumhitlijst haalde (#50). Björk was in die periode al met andere projecten bezig geweest, maar na The Sugarcubes verhuisde ze naar Londen en begon aan haar solocarrière. In samenwerking met Nellee Hooper (Soul II Soul, Sinéad O'Connor Massive Attack) als haar co-producer combineerde ze nieuwe composities met liedjes die ze als tiener had geschreven en putte ze voor invloeden uit elektronische pop, house, jazz en triphop. Het album Debut (waarbij ze op de hoes haar imago wilde laten zien als ‘verlegen beleefd’) werd by far haar succesvolste plaat, maar er was ook kritiek. Muziekkrant Oor omschreef de stem op Björks Debut als kinderlijk naïef en sommige tracks van het album als superkitsch.
Anyway, Debut werd dubbel platina in het Verenigd Koninkrijk, platina in vier andere landen, waaronder de VS, en in vijf andere landen werd de goudstatus gehaald. In ons land stond Debut vanaf juli 1993, met enige onderbreking, 60 weken in de albumlijst met een zesde plaats als piekpositie. Van het album kwam Human Behaviour (#33) en Big Time Sensuality (#30) in de Top 40 terecht. Na Debut deed ze een aantal samenwerkingen, waaronder Play Dead met David Arnold opgenomen voor de film The Young Americans, wat haar grootste hit in ons land werd (#10). Play Dead verscheen kort na de release van het album en werd als bonustrack opgenomen op een heruitgave. Bij de Grammy Awards van 1994 werd Human Behaviour genomineerd voor de beste korte muziekvideo (gemaakt door Michel Gondry) en won ze de BRIT Award voor International Female Solo Artist en Newcomer. Ze schreef datzelfde jaar mee aan Bedtime Stories van Madonna en haar tweede album Post uit 1995 leverde nog twee grotere Top 40-hits op: Army Of Me (#17) en It’s Oh So Quiet (#25), een cover van Horst Winter - Und jetzt ist es still uit 1948. In 1999 werkte ze samen met regisseur Lars von Trier aan de film Dancer In The Dark. Björk schreef en produceerde de muziek voor de film en speelde ook de hoofdrol. Ze zei dat het maken van de film een van de meest stressvolle ervaringen van haar leven was.
Björk is een visionaire artiest die moeiteloos avant-garde- en popelementen combineert. Haar muziek is zowel vernieuwend als emotioneel. Ze heeft een intrigerende stem (you hate it or you love it) en ze staat bekend om haar excentrieke persoonlijkheid, elfachtige uitstraling en experimentele artistieke kant. De zangeres had een langdurige relatie met mediakunstenaar Matthew Barney. Ze kregen samen een dochter, Isadora, geboren in 2002. Het paar ging uit elkaar in 2013 en Björks album uit 2015, Vulnicura, is een intieme weergave van hun breuk.
Op 5 december vorig jaar rondde Björk haar tiende concerttournee Cornucopia af, die ze zelf als digitaal theater en sci-fi-popconcert beschouwde. In de toegift werd een videoboodschap van Greta Thunberg getoond, waarin ze klimaatverandering en duurzame energie bespreekt. De charitysingles Náttúra (oorspronkelijk uit 2008) en Oral (uit 2023) werden gezongen in haar IJslandse moedertaal. Op Náttúra is Thom Yorke van Radiohead achtergrondzanger en Oral nam ze op met de Spaanse singer-songwriter/producer Rosalía. De opbrengsten gingen naar duurzame goede doelen, respectievelijk een IJslandse milieubeweging en de strijd tegen de visteelt in haar geboorteland.
